Ίμια 1996: Η διαχείριση της κρίσης, τα τραγικά αποτελέσματά της και οι συνέπειες

Ένα από τα ερωτήματα που καλείται κανείς να απαντήσει είναι το εάν και κατά πόσο η κρίση των Ιμίων του 1996 ήταν προβλέψιμη, άρα θα μπορούσε θεωρητικά να υπάρξει προετοιμασία αντιμετώπισής της και αποτροπής της. Για την επέτειο των 15 χρόνων των θλιβερών γεγονότων που κατέληξαν στον θάνατο τριών στελεχών του Π.Ν. και της Ενόπλων Δυνάμεων, παρουσιάζουμε τις άγνωστες πτυχές από τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης που οδήγησαν στο τραγικό αποτέλεσμα και στην έναρξη διεκδίκησης ελληνικών εδαφών από την Τουρκία, που ήταν και το σημαντικότερο γεωπολιτικό αποτέλεσμα της ατυχούς έκβασής της.

Τον Ιούνιο του 1991, λίγο πριν από την επίσκεψη του τότε Αμερικανού Προέδρου Τζορτζ Μπους στην Αθήνα, ο αρχηγός του τουρκικού Στόλου Ιλφάν Τινάζ είχε ισχυριστεί δημοσίως ότι οι βραχονησίδες του Αιγαίου δεν αποτελούν ελληνικό έδαφος.

Προσεγγίζοντας χρονικά το διάστημα της κρίσης παρατηρούνται στοιχεία που είχε στη διάθεσή της η ελληνική πλευρά και τα οποία, αν μη τι άλλο, έπρεπε να κινητοποιήσουν την ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Λίγα 24ωρα προ της κορύφωσης της κρίσης, οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες είχαν στη διάθεσή τους συνομιλία του ναύαρχου Ερκαγιά, αρχηγού του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, ο οποίος κόμπαζε ότι η ιστορία των «γκρίζων ζωνών» ήταν «δικό του παιδί». Ως αρχηγός του τουρκικού Στόλου, ο Ερκαγιά φέρεται να είχε δώσει εντολές στις τουρκικές υπηρεσίες να ερευνήσουν τα αρχεία του τουρκικού κράτους και να εντοπίσουν νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο επί των οποίων η Τουρκία θα μπορούσε να εγείρει διεκδικήσεις.

Σε συνέντευξή του ο τότε υποδιοικητής της 14μελούς Ομάδας Υποβρυχίων Καταστροφών (ΟΥΚ), η οποία έλαβε διαταγή να φυλάξει την Ανατολική Ίμια αντιπλοίαρχος εν αποστρατεία Κωνσταντίνος Ματάλας κατηγόρησε ευθέως την τότε πολιτική ηγεσία ότι αγνόησε ξεκάθαρα σημάδια ότι οι Τούρκοι κάτι ετοίμαζαν στην περιοχή των Ιμίων, στοιχείο που είχε γίνει αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού στο επίπεδο των ηγεσιών μονάδων και σχηματισμών των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

 Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην προσάραξη στη μία βραχονησίδα τουρκικού εμπορικού πλοίου το οποίο και αρνήθηκε τη βοήθεια ελληνικών ρυμουλκών σκαφών, με το επιχείρημα ότι βρισκόταν σε τουρκικά χωρικά ύδατα.

Τα ανωτέρω αποδεικνύουν ότι οι ελληνικές υπηρεσίες ασφάλειας και τα αρμόδια υπουργεία είχαν σοβαρές ενδείξεις για τη «θεματική ενότητα» στην οποία θα επικεντρωθεί το τουρκικό ενδιαφέρον. Όταν, λοιπόν, προσάραξε στα Ίμια το φορτηγό «Φιγκέν Ακάτ», στις 26 Δεκεμβρίου 1995, θα έπρεπε να είχε διαγνωσθεί η κατάσταση ως δυνητικά επικίνδυνη. Αυτό δεν σημαίνει εξ ορισμού ότι η Τουρκία, ή τουλάχιστον το επίσημο τουρκικό κράτος, είχε θέσει σε εφαρμογή κάποιο σχέδιο για να προκαλέσει κρίση.

Απλώς, όταν έχεις γνώση της γενικής κατεύθυνσης που έχουν πάρει τα πράγματα και αναμένεις να εκδηλωθεί πρόκληση κάποια στιγμή, τότε το συγκεκριμένο περιστατικό όφειλε να είχε αντιμετωπιστεί διαφορετικά. Ο ελληνικός κρατικός μηχανισμός έπρεπε εξαρχής να θεωρήσει πως θα μπορούσε να αποτελεί μέρος κάποιας προκλητικής ενέργειας. Και μόνο με την υποψία ότι η Τουρκία θα μπορούσε να έχει σκηνοθετήσει το περιστατικό, οι χειρισμοί θα έπρεπε να είναι τέτοιοι που δεν θα επιτρέψουν την κλιμάκωση, ώστε να ακυρωθούν στην πράξη τα νέα τουρκικά αναθεωρητικά σχέδια.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επαναλάβουμε την επιπόλαιη δημοσιοποίηση της ελληνικής πρόθεσης για την οικονομική αξιοποίηση των βραχονησίδων, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της νομικής επιχειρηματολογίας της Ελλάδας σχετικά με την κυριαρχία τους. Θα πρέπει όμως να καταστεί σαφές ότι συχνά υπάρχει η τάση να αντιμετωπίζεται η Τουρκία ως μονολιθικό κρατικό μόρφωμα, όπου μια κάστα ανθρώπων απλά αποφασίζει και θέτει σε εφαρμογή επεκτατικά σχέδια εις βάρος της Ελλάδας. Στην περίπτωση της Τουρκίας γνωρίζουμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο γενικότερος προσανατολισμός της γειτονικής μας χώρας είναι «μη φιλικός» απέναντι στην Ελλάδα. Η Τουρκία είναι δυσαρεστημένη με το status quo και επιδιώκει την αλλαγή του.

Κατά συνέπεια νομιμοποιούμαστε να αντιμετωπίζουμε την Τουρκία με «καχυποψία», καθώς ουδέποτε έκρυψε τις αναθεωρητικές της βλέψεις. Αντιθέτως, τις διατυπώνει σε κάθε ευκαιρία με λόγια και με έργα. Κατά συνέπεια, κάθε περιστατικό που προκύπτει πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή, έχοντας πάντα «στο πίσω μέρος του μυαλού μας» την πιθανότητα να αποτελεί ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ των διεκδικήσεων;.........