Αυτοκτονικός ιδεασμός ...

ΒΙΒΗ ΠΕΤΜΕΖΑ Ψυχολόγος (xronos gr)

-

Σήμερα θα ασχοληθούμε με την αυτοκτονία, ένα θέμα που θεωρείται «ταμπού» που όμως απασχολεί σε μεγάλο βαθμό την κοινωνία, καθώς η συχνότητα των περιστατικών αυτοκτονίας έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα. 

Αυτοκτονία σε νούμερα

Περίπου 1 εκ. άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο παγκοσμίως, ενώ περίπου 15 εκ. πραγματοποιούν απόπειρα αυτοκτονίας. Η αυτοκτονία γενικά αποτελεί την 8η κατά σειρά αιτία θανάτου παγκοσμίως για τους ενήλικες, ενώ στα άτομα ηλικίας 14 έως 35 ετών είναι η 2η πιο συχνή αιτία θανάτου. Στις Η.Π.Α. αν και ο φόβος για τις δολοφονίες είναι πολύ συχνός, 1 δολοφονία αντιστοιχεί σε 2 αυτοκτονίες. Η Ασία θεωρείται η περιοχή του πλανήτη με το μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών (περίπου το 60% όλων) και κυρίως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ινδία (40% όλων). Πρώτη χώρα παγκοσμίως σε αυτοκτονίες αναλογικά με τον πληθυσμό της είναι η Λιθουανία, ενώ ακολουθούν η Ρωσία και η Λευκορωσία.

Παρόλο που η χώρα μας μέχρι πρότινος βρισκόταν στην 84η θέση της παγκόσμιας κατάταξης σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2008 με 2,8 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, την περίοδο 2007-2009 οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 17% και τα στοιχειά για μόνο το πρώτο πεντάμηνο του 2011, καταγράφουν μια αύξηση που μπορεί και να αγγίζει το 40%.

Μύθους σχετικοί με την αυτοκτονία

➔ 1ος μύθος: Η αυτοκτονία είναι μια κραυγή για βοήθεια 

Αν μια απόπειρα αυτοκτονίας θεωρηθεί ως κραυγή βοήθειας, η σοβαρότητα του διαβήματος μπορεί να υποτιμηθεί. Με δεδομένη τη σχέση μεταξύ απελπισίας και αυτοκτονίας, η αυτοκτονικότητα είναι περισσότερο μια ένδειξη ότι το άτομο πιστεύει ότι η κατάσταση του είναι απελπιστική και ο ίδιος είναι εντελώς αβοήθητος, παρά ότι βγάζει κραυγή βοήθειας.

➔ 2ος μύθος: Οι άνθρωποι που λένε ότι θα αυτοκτονήσουν δεν πρόκειται ποτέ να το κάνουν

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι όταν κάποιος λέει ότι θ’ αυτοκτονήσει στην πραγματικότητα προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή των άλλων. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι που αυτοκτονούν έχουν ήδη αποκαλύψει τις προθέσεις τους πριν την απόπειρα. Επομένως, κάθε αναφορά αυτοκτονίας από κάποιον ΠΡΕΠΕΙ να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη  και να ζητείται ΠΑΝΤΑ η βοήθεια ενός ειδικού (ψυχολόγου ή ψυχιάτρου).

➔ 3ος μύθος: Η ανοιχτή αναφορά στην αυτοκτονία μπορεί να την προκαλέσει

Παρατηρώ έναν έντονο φόβο στους ανθρώπους, μήπως ωθήσουν κάποιον στην αυτοκτονία απλά και μόνο ρωτώντας τον αν σκέφτεται να κάνει κακό στον εαυτό του ή μήπως κάνουν την ιδέα περισσότερο αποδεκτή στην περίπτωση που εκείνος το έχει ήδη σκεφτεί. Η κλινική εμπειρία μας δείχνει ότι οι ανοιχτές συζητήσεις σχετικά με την αυτοκτονία, μπορεί να διευκολύνουν κάποιον να μιλήσει για όσα νιώθει και σκέφτεται. Η άμεση προσέγγιση του θέματος, με προσοχή και ευαισθησία, μπορεί να δώσει την δυνατότητα να καταλάβουμε αν κάποιος κινδυνεύει πραγματικά και καθιστούν πιθανότερη την μείωση του αυτοκτονικού κινδύνου. 

➔ 4ος μύθος: Οι άνθρωποι που αυτοκτονούν πάσχουν πάντα από κάποια ψυχική διαταραχή

Η πιο καταστροφική συνέπεια της κατάθλιψης είναι συχνά η αυτοκτονία. Ένας στους δύο ανθρώπους που αυτοκτονούν είχε ιστορικό κατάθλιψης και ένα μικρότερο ποσοστό είχαν σχιζοφρένεια ή εξάρτηση από αλκοόλ/ουσίες. 

Ωστόσο η αυτοκτονία συχνά απορρέει από την απελπισία που βιώνει ένας άνθρωπος, η οποία υπερβαίνει την ψυχική διαταραχή και τον κάνει να μην αντέχει την οδύνη της ζωής του. 

➔ 5ος μύθος: Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει κάποιον που θέλει σοβαρά να αυτοκτονήσει

Από την στιγμή που τα επεισόδια σοβαρής αυτοκτονικότητας είναι συνήθως χρονικά περιορισμένα, απλώς και μόνο η καθυστέρηση της απόπειρας μπορεί να δώσει το χρόνο για να εκτονωθεί η άμεση κρίση. Αν ο άνθρωπος που προτίθεται να αφαιρέσει τη ζωή του αρχίσει να πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, η πίεση και το στρες αυτής της επιθυμίας του θανάτου θα μειωθεί.

➔ 6ος μύθος: Η αυτοκτονία είναι μια παρορμητική κίνηση, “μια στιγμή τρέλας”

Μόνο κατά την διάρκεια της εφηβεία θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αυτοκτονία μπορεί να είναι παρορμητική. Κατά τα άλλα, πολλοί από τους ανθρώπους που αυτοκτονούν έχουν προσχεδιάσει την πράξη τους. Το σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο που θα γίνει η απόπειρα. Η ύπαρξη σχεδίου αυξάνει τη σοβαρότητα της κατάστασης και τον κίνδυνο αυτοκτονίας.

➔ 7ος μύθος: Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να εμποδίσει την αυτοκτονική συμπεριφορά.

Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής είναι μάλλον απίθανο να επιφέρει άμεση μείωση της αυτοκτονικότητας, καθώς τα αντικαταθλιπτικά απαιτούν από μια έως τρεις εβδομάδες για να δράσουν. Η φαρμακευτική αγωγή είναι χρήσιμη, αλλά δεν είναι ούτε απαραίτητη ούτε επαρκής στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

➔ 8ος Μύθος: Για τους ανθρώπους που επέζησαν από μια απόπειρα, ο κίνδυνος έχει περάσει

Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν στο παρελθόν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να το επαναλάβουν στο μέλλον. Ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος τον πρώτο χρόνο μετά την απόπειρα και παραμένει αυξημένος εφόρου ζωής.

➔ 9ος Μύθος: Οι άνθρωποι που θέλουν να αυτοκτονήσουν έχουν το δικαίωμα να αφαιρέσουν τη ζωή τους

Υπάρχει η άποψη ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να παρέμβει στην υπαρξιακή ελευθερία του ατόμου να ζήσει ή να πεθάνει. Ωστόσο οι άνθρωποι που αυτοκτονούν νιώθουν ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο, δεν τους έχει απομείνει καμία άλλη επιλογή κι ότι ο θάνατος είναι η μόνη λύση που έχουν. Ωστόσο τις περισσότερες φορές έχουν αμφιθυμικά συναισθήματα για την αυτοκτονία, δηλαδή εκτός από την επιθυμία για θάνατο υπάρχει κι η επιθυμία για ζωή. Αφενός αισθάνονται παγιδευμένοι σε μια επώδυνη πραγματικότητα και καταφεύγουν στην αυτοκτονία αναζητώντας ένα τρόπο διαφυγής. Αφετέρου εύχονται να λυνόντουσαν με κάποιο τρόπο τα προβλήματά τους και να μπορούσαν να σωθούν.

➔ 10ος Μύθος: Οι γυναίκες αυτοκτονούν συχνότερα, καθώς είναι πιο συναισθηματικές

Αν και περισσότερες γυναίκες επιχειρούν συχνότερα απόπειρες αυτοκτονίας απ’ ότι οι άνδρες, το ποσοστό των ανδρών που εντέλει αυτοκτονούν είναι τετραπλάσιο. Αυτό πιθανότατα έχει να κάνει με το γεγονός πως ο άνδρας για πολιτισμικούς λόγους συνδέεται συχνότερα με πιο βίαιες αυτοκτονικές απόπειρες χρησιμοποιώντας όπλα ή μαχαίρια, οι οποίες είναι και πιο αποτελεσματικές, ενώ οι γυναίκες χρησιμοποιούν συχνότερα μεθόδους χαμηλής αποτελεσματικότητας, όπως  την πρόσληψη υπερβολικής δόσης φαρμάκων. Ιδιαίτερα ευάλωτοι θεωρούνται οι άνδρες που διανύουν τη δεκαετία των 20 ετών ή είναι άνω των 50, οι άνεργοι, οι κοινωνικά απομονωμένοι, οι χήροι, οι ανύπαντροι και οι πάσχοντες από χρόνιες οργανικές ή ψυχιατρικές ασθένειες. Ελάχιστοι από τους άνδρες που αυτοκτόνησαν είχαν λάβει ψυχιατρική βοήθεια πριν από τον θάνατό τους.

➔ 11ος Μύθος: Η αυτοκτονία είναι οικογενειακό φαινόμενο

Αν και υπάρχουν δυνητικά αποδείξεις ότι το γενετικό υλικό παίζει ένα μικρό ρόλο στην αυτοκτονία, καμιά επαρκής έρευνα δεν κατέδειξε τη σύνδεση. Η κακοποίηση στην παιδική ηλικία, η πρόωρη απώλεια κάποιου γονιού και η μίμηση προτύπου αυτοκτονικής συμπεριφοράς από άλλα σημαντικά πρόσωπα, φαίνεται να αποτελούν σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου.

(συνεχίζεται)

Βιβή Πετμεζά, Ψυχολόγος

 xronos gr