ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΩΣ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ...

Το μεταναστευτικό πρόβλημα για τις χώρες της Δύσης πρόκειται στο μέλλον να είναι εκρηκτικό και το σήμερα αποτελεί μία αρχή μόνον του προβλήματος. Αλλά οι πολιτικοί πάντοτε ασχολούνται με τα προβλήματα εκ των υστέρων, όταν πια η λύση είναι δύσκολη έως αδύνατη. Οι μετανάστες είναι κυρίως μετανάστες φτώχειας και η φτώχεια τους μπορεί να οφείλεται είτε σε διαρθρωτικά προβλήματα του οικονομικού καθεστώτος της χώρας τους, όπως π.χ. στη Σαουδική Αραβία όπου ο πλούτος από το πετρέλαιο δεν μοιράζεται στο λαό, αλλά αποτελεί περιουσία της κυβερνώσας ελίτ, είτε σε περιβαλλοντική υποβάθμιση των χωρών τους, όπως π.χ. σε έλλειψη νερού.

Έτσι, όταν ορισμένοι προνοητικοί προειδοποιούσαν ότι λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής και της κλιματικής αλλαγής, αλλά και λόγω της εν γένει φτώχειας, θα υπήρχε κίνδυνος μεταναστεύσεων σε ολόκληρη τη Δύση, οι πολιτικοί, μια και δεν ήταν αυτό το άμεσο πρόβλημά τους, τηρούσαν νωχελική έως αδιάφορη στάση. Σήμερα ερίζουν για το ποια πολιτική είναι η ορθή. Όμως δεν είναι μόνον αυτό, είναι και το ότι ερίζουν όχι μόνον επειδή αναγκάζονται να ενδιαφερθούν λόγω επικαιρότητας για το θέμα, αλλά και το ότι προσπαθούν με τη θέση τους να επηρεάσουν το εκλογικό σώμα, προσδοκώντας αύξηση ποσοστού ψήφων. Αυτό γίνεται ακόμη και μέσα στο ίδιο κόμμα.

Ποιες είναι οι τοποθετήσεις:

• 1.-Ο έλεγχος του αριθμού των μεταναστών. Αυτό δεν είναι καθόλου παράλογο όσον αφορά το συμφέρον και την κοινωνική ειρήνη της φιλοξενούσας χώρας. Αλλά μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα και για να παρουσιάζονται οι οπαδοί αυτής της άποψης σαν φύλακες του έθνους και της ξενοφοβικής κοινωνίας.

• 2.-Η ανθρωπιστική πλευρά που προσπαθεί να παράσχει στους πάσχοντες ανθρώπους ένα κατάλυμα και μια ελπίδα για το μέλλον. Ούτε αυτό είναι καθόλου παράλογο ως αναγκαία έκφραση αδελφοσύνης, αλλά μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να ελκύονται προς τους οπαδούς της άποψης οι οπαδοί της ανοικτής κοινωνίας.

• 3.-Ενδοκομματικά, κυρίως στην κυβερνητική παράταξη αλλά και στις άλλες, μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως να μη χρεωθεί το κυβερνών, κυρίως, κόμμα την κοινωνική αναταραχή με το κύμα των μεταναστών ή, αντιθέτως, την κατακραυγή από τυχόν ανθρώπινο θάνατο (όπως με τους μετανάστες του κτιρίου «Υπατία») ή από την εν γένει ανθρώπινη ένδεια.

Αλλά η ασφάλεια και ο ανθρωπισμός δεν πρέπει να γίνεται θέμα συζήτησης της τελευταίας στιγμής, όταν τίποτα δεν μπορεί να γίνει, ούτε θέμα συμφεροντολογικών κομματικών και ενδοκομματικών διενέξεων. Πρέπει ο πολιτικός και ο κοινός άνθρωπος να έχει το θάρρος να αντικρύσει το πρόβλημα κατάματα και να οικτίρει τον εαυτό του που δεν απασχολήθηκε πιο πριν με αυτό όσο ήταν αναγκαίο. Γιατί να τον οικτίρει;

Επειδή βρισκόμαστε πλέον στο σημείο που δεν μπορούμε πια να ικανοποιήσουμε καμμία άποψη ανώδυνα, δηλαδή προς όφελος όλων, και ό,τι και να κάνουμε θα εμπεριέχει λάθος.

Αν προσπαθήσουμε να σώσουμε την κοινωνική ακεραιότητα της χώρας μέσω άρνησης αποδοχής των μεταναστών, αφενός μεν δεν θα έχουμε κανένα επιχείρημα να αντιτάξουμε εάν αντιμετωπίσουμε ενδεχομένως και εμείς παρόμοιο με αυτούς πρόβλημα, αφετέρου δε είναι και σκληρό να διώχνει κανείς ανθρώπους ενδεείς μακριά χωρίς να προσπαθεί να τους βοηθήσει. Η νέα κοινωνία δεν φτιάχνεται με αποκλεισμούς, αντιθέτως αυτοί εξάπτουν τα μίση και μπορεί παράλληλα να οδηγήσουν σε αύξηση της τρομοκρατίας, πράγμα που ούτως ή άλλως θα εμποδίσει την επιχειρούμενη κοινωνική ειρήνη και ακεραιότητα.

Εάν από το άλλο μέρος αγνοήσουμε τη φέρουσα ικανότητα της χώρας και τους αποδεχθούμε και τους παράσχουμε κατάλυμα και εργασία, τότε μπορεί να υπάρχουν συνεχείς εκβιασμοί εκ μέρους άλλων μεταναστών, αλλά μπορεί και να προκληθεί τέτοια μαζική συσσώρευση πληθυσμού στη χώρα που να διαταραχθεί η κοινωνική ισορροπία από άποψη εργασίας, εγκληματικότητας κά. και το όφελος να αποβεί καταστροφικό τόσο για τους πολίτες όσο και για τους μετανάστες.

Αυτό είναι το σημείο μηδέν, όπου ο άνθρωπος αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα της αδιαφορίας του και ό,τι και να κάνει θα είναι λανθασμένο, πράγμα που σημαίνει ότι, ό,τι και να κάνει, η κατάσταση δεν επιδέχεται χειρισμούς και εκείνος θα αναγκασθεί να περάσει από τη συνθλιπτικότητα των συνθηκών όποιες και να είναι. Τα αποτελέσματα των πράξεων ή παραλείψεών μας μπορεί να αργούν, αλλά σίγουρα επέρχονται και συνήθως με αδιέξοδα, ώστε να μην μπορούμε να διαφύγουμε πονηρά.

Πρώτα απ’ όλα έπρεπε να γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει μεταναστευτική πολιτική, αν δεν υπάρξει παγκόσμια ή τουλάχιστον περιφερειακή συνεννόηση για το θέμα και για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, για να αποφευχθεί η μετανάστευση, αλλά χωρίς να αφήνονται στο έλεος της μοίρας οι αδύναμοι, γιατί η πρόνοια για το πρόβλημα δεν θα μπορούσε παρά να είναι διττή, για να είμαστε τόσο προνοητικοί όσο και ανθρωπιστές. Αλλά δεν αρκούσε να το γνωρίζουμε, έπρεπε ταυτόχρονα οι πιέσεις προς την διεθνή κοινότητα να είναι συστηματικές, συνεχείς και έντονες, κυρίως από μια χώρα όπως η Ελλάδα που βρίσκεται σε μία τέτοια γεωγραφική θέση. Οι χλιαρές και σποραδικές νύξεις για τα θέματα δεν έχουν ούτε κύρος ούτε αποτέλεσμα. Οι ισχυροί είναι τόσο αδιάφοροι και ανέγγιχτοι από τα προβλήματα, που δεν μπορούν να ακούσουν τις φωνές που είναι αδύνατες γιατί δεν θέλουν να τους ενοχλήσουν. Εξάλλου μεγάλο μέρος των ρυθμίσεων βρίσκεται στα χέρια των ισχυρών όπως φαίνεται παρακάτω.

Μπορούμε σαν παράδειγμα να αναφέρουμε ορισμένα λάθη που οδηγούν στη μετανάστευση -που δείχνουν βέβαια και τα αντίστοιχα μέτρα που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί, αλλά εδώ και πολύ καιρό, γιατί τώρα είναι αργά πια.

• 1.-Η υποστήριξη σε καθεστώτα της αρεσκείας της Δύσης μπορεί να μην είναι πάντοτε η ενδεδειγμένη και να δημιουργεί πολιτικές και άλλες παρενέργειες. Εξάλλου οι ισχυροί, και όχι μόνον η Δύση -πρέπει να το ομολογήσουμε ότι η ισχύς είναι παντού ίδια, για να είμαστε και δίκαιοι και συνετοί-, πάντοτε υποστήριζαν καθεστώτα που θα κρατούσαν τους λαούς πολιτικά ανενεργούς και που γι’ αυτό έπρεπε να είναι καταπιεστικά. Όταν όμως ένας λαός είναι πολιτικά ανενεργός, είναι δύσκολο να αποκτήσει ευημερία, επειδή οι εξουσίες όντας ανεξέλεγκτες τείνουν στην κατάχρηση κάθε είδους και στον αποκλεισμό των πολλών.

• 2.-Η ετεροβαρής εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τέτοιων χωρών εκ μέρους της Δύσης, όχι μόνον οδηγεί σε σύμπραξη με καθεστώτα, που ανταμείβονται λόγω της συνεργασίας τους με το άνισο μοίρασμα του υπόλοιπου πλούτου ανάμεσα σε αυτά και τους πολίτες, π.χ. Σ. Αραβία, αλλά και οδηγεί μακροπρόθεσμα σε συσσώρευση εντάσεων, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, φανατισμούς, καταπίεση, οικολογικές καταστροφές λόγω της κυβερνητικής αδιαφορίας, κίνδυνο εξεγέρσεων και εξόδου από τις χώρες αυτές.

• 3.-Η κούρσα της οικονομικής και στρατηγικής ισχύος οδηγεί σε υπερεκμετάλλευση των πλανητικών πόρων, εκμετάλλευση των εργαζομένων τόσο στις χώρες αυτές όσο και στις δυτικές, αύξηση του μίσους και του ανταγωνισμού, ένταση πολιτισμική, πολιτική και στρατιωτική σύγχυση. Έτσι φυσικά δεν πρόκειται να αποφύγουμε τους πρόσφυγες λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής, όπως προβλέπει και ο ΟΗΕ, αλλά και της φτώχειας γενικότερα.

• 4.-Παραλείπεται η αναγκαία παγκόσμια οικονομική σύγκλιση (η οποία βέβαια απαιτεί κάποιο βαθμό μερισμού) ανάμεσα σε όλες τις χώρες που θα κρατούσε στις πατρίδες τους τούς πρόσφυγες φτώχειας και όχι μόνον αυτούς, γιατί η σύγκλιση θα μείωνε τον πλούτο των πολύ ισχυρών οπουδήποτε στη γη, θα έκανε τις χώρες πιο ανεξάρτητες και ο στρατηγικός έλεγχος είτε θα χανόταν είτε θα γινόταν πιο περίπλοκος με τους λαούς πιο ενδυναμωμένους.

• 5.-Η με αυτόν τον τρόπο προκαλούμενη έλλειψη μόρφωσης εμποδίζει τους λαούς να ακολουθήσουν μαζικά την σύγχρονη τεχνολογική πρόοδο και τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη της.

Άλλο το πρόβλημα τώρα ότι η είσοδος στην τεχνολογική πρόοδο και νέων χωρών μπορεί να επιδεινώσει το περιβαλλοντικό πρόβλημα –αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί και να το μειώσει. Ωστόσο αυτό καθιστά ακόμη πιο αναγκαία μια παγκόσμια συνεννόηση, που δεν φαίνεται όμως να είναι εφικτή όταν διατηρούνται ακέραιες οι βλέψεις εξουσίας.

Επειδή λοιπόν αποκλείεται όσοι έχουν αποφασιστική αρμοδιότητα να λάβουν τέτοιες δραματικές αποφάσεις άμεσα και ίσως ποτέ, δεν πρόκειται να αποφύγουμε το μεταναστευτικό πρόβλημα και τις εξαιρετικές πιέσεις που θα μας ασκήσει στο μέλλον. Μάλιστα σε κάπως απώτερο μέλλον δεν αποκλείεται να έχουμε περιβαλλοντικούς μετανάστες και από τις σημερινές πλούσιες χώρες, που τότε δεν θα θυμούνται τίποτε από όσα λένε σήμερα. Δυστυχώς αυτή η ανθρωπότητα είχε πάντοτε επικίνδυνο πρόβλημα μνήμης!

Ημερομηνία ανάρτησης: 14 Μαρτίου 2011

Ιωάννα Μουτσοπούλου, Δικηγόρος
Μέλος της Γραμματείας της Μ.Κ.Ο. ΣΟΛΩΝ

solon.org.gr