Το κριτικό πνεύμα είναι το ζητούμενο ...

Χρήστος Β. Μασσαλάς  (tovima gr)

Οι πολιτικές συνθήκες στη χώρα μας αναδεικνύουν σε κάθε κρίση την πολιτική μας κουλτούρα...

Στο αποκορύφωμα της σημερινής κρίσης, πολιτικοί μας εκπέμπουν σε χαμηλές συχνότητες για να προσεγγίσουν τους πολίτες και να τους καλλιεργήσουν ψευδαισθήσεις. Η εύκολη σκέψη, η αναφορά σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις, η αποσιώπηση των δεσμεύσεων της χώρας, η υπερ-απλούστευση σύνθετων προβλημάτων και ο αβασάνιστος καταλογισμός ευθυνών, δημιουργούν εντάσεις και απομάκρυνση από τη λογική και το διάλογο. Έτσι, πολιτικοί και πολίτες πορεύονται ως δίπολο, αγνοώντας τις συνθήκες και τους όρους διαμόρφωσης του μέλλοντος.

Στις δύσκολες στιγμές που βιώνει η κοινωνία μας και που δοκιμάζεται η οικονομική ανάπτυξη, το κράτος πρόνοιας, η συμπόρευση με τις «έμπειρες» κοινωνίες, ο πολιτισμός και η κουλτούρα της, ο λόγος της πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας του τόπου πρέπει να είναι νηφάλιος και να προκαλεί, έτσι ώστε από την κρίση να αναδυθεί η ευκαιρία.  Η ευκαιρία να δούμε τα πράγματα από την αρχή, να μειώσουμε τα ελλείμματά μας, να διαφυλάξουμε τις αξίες μας, να ενισχύσουμε την κοινωνική μας συνοχή, να στρέψουμε την προσοχή μας στην αυτο-οργάνωση των τοπικών κοινωνιών και στην εκπαίδευση, να ενσωματώσουμε στην αναπτυξιακή μας προοπτική τη νέα διεθνή πραγματικότητα και να αναγεννήσουμε την ελπίδα...

Στις μέρες μας κυριαρχεί η έντονη κριτική. Εκείνο όμως που έχουμε ανάγκη είναι το κριτικό πνεύμα, δηλαδή την ικανότητα να διακρίνουμε το αληθινό από το ψεύτικο. Το κριτικό πνεύμα δεν έχει καμιά σχέση με την κακοπιστία, που ψάχνει σ’ όλους και παντού να βρει ψεγάδια. Για να κρίνουμε ορθά, πρέπει να γνωρίζουμε και να θέλουμε. Δεν αναζητούμε όμως ορθά την αλήθεια, όταν καθορίζουμε εκ των προτέρων ότι οφείλει να οδηγεί σ’ ένα επιθυμητό πολιτικό συμπέρασμα, όταν  την ταυτίζουμε με την ψευδαίσθηση, όταν την συγχέουμε με την επιείκεια, η οποία βλάπτει τόσο την ελευθερία, όσο και η απολυταρχία. Η ρήση του Σολωμού «εθνικό είναι ό, τι είναι αληθές», είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Το σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι από τις περιπέτειες του λαού μας δεν αντλούμε εμπειρίες που θα μας βοηθήσουν στην ασφαλέστερη οικοδόμηση του μέλλοντος. Τα παραδείγματα από την πρόσφατη ιστορία είναι πολλά και γνωστά!

Η εμφάνιση κατά καιρούς και σε ακραία μορφή παθογενειών της κοινωνίας μας έχει μια μακρά περίοδο κυοφορίας. Το γεγονός αυτό τονίζει τη συλλογική ευθύνη: πολιτικής ηγεσίας, πνευματικού κόσμου, τοπικών δομών και πολιτών.

Πρέπει να γίνει σαφές ότι η ανεκτικότητα, ο συμβιβασμός και η διαπραγμάτευση δεν συνιστούν απεμπόληση των αρχών ενός κόμματος, αλλά στοιχεία που ενισχύουν το κοινό καλό και τη Δημοκρατία. Αλήθεια, η πραγματική συμμετοχή των πολιτικών κομμάτων στη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής, πόσο θα τόνιζε το κύρος της χώρας μας!

Η πατρίδα μας έχει ανάγκη μιας νέας πολιτικής κουλτούρας. Διαφορετικά, οι λαϊκιστές θα μιλάνε μονάχα για τα δικαιώματά μας, επιμηκύνοντας αδιάκοπα τον κατάλογό τους, και θα αποσιωπούν τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις μας. Το αποτέλεσμα θα είναι η υπονόμευση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος και η εξαθλίωση της χώρας…

Είναι μια δραματική ευκαιρία από τις στάχτες να αναγεννηθεί η ελπίδα για μια οργανωμένη κοινωνία που θα προστατεύει την ύπαρξή της και θα διαχέει κλίμα αισιοδοξίας στους πολίτες της.

Όσοι από τους πολιτικούς μας αισθάνονται το βάρος των ευθυνών τους  ας ξεχάσουν το πολιτικό κόστος και ας αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα δημιουργήσουν εκείνο το περιβάλλον που ξαναγεννάει και ξαναεκκρίνει την ελπίδα. Το χρωστάνε στις γενιές που έρχονται... Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει…αλλά αν προσπαθήσουμε λίγο ακόμα θα τα καταφέρουμε!

Ο κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι Καθηγητής, π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

tovima gr